یکی از نگرانی‌های رایج در دوران بارداری، مربوط به ایمنی برقراری رابطه زناشویی و به طور خاص، ریختن اسپرم (مایع منی) در واژن است. بسیاری از زوج‌ها ممکن است به دلیل ترس از آسیب رسیدن به جنین یا ایجاد مشکل در بارداری از این کار اجتناب کنند. درک درست تأثیر مایع منی در این دوران برای رفع این نگرانی‌ها ضروری است.
مایع منی (اسپرم) در دوران بارداری چیست؟
مایع منی، مایعی است که هنگام انزال از آلت تناسلی مرد خارج می‌شود و حاوی اسپرم (سلول‌های تولید مثل مردانه) و مایع منی (Plasma Seminal) است که توسط غدد مختلف (مانند کیسه‌های منی و غده پروستات) تولید می‌شود. این مایع وظیفه حمل و تغذیه اسپرم‌ها را برای رسیدن به تخمک بر عهده دارد.
آیا اسپرم به جنین می‌رسد؟ (مکانیزم حفاظت)
مهمترین نکته‌ای که باید در مورد ریختن اسپرم در واژن در دوران بارداری دانست این است که اسپرم‌ها نمی‌توانند به جنین در حال رشد در رحم برسند. بدن زن در دوران بارداری مکانیسم‌های حفاظتی متعددی دارد که از جنین محافظت می‌کند:
- دهانه رحم بسته: پس از لقاح و آغاز بارداری، دهانه رحم به طور معمول محکم بسته می‌شود و با یک پلاگ ضخیم مخاطی (سد مخاطی) مسدود می‌گردد. این سد فیزیکی از ورود اسپرم، باکتری‌ها و سایر عوامل خارجی به داخل رحم و رسیدن به جنین جلوگیری می‌کند.
- دیواره رحم: دیواره عضلانی رحم نیز لایه‌ای محافظ در اطراف جنین ایجاد می‌کند.
- کیسه آمنیوتیک: جنین در داخل کیسه‌ای پر از مایع (مایع آمنیوتیک) قرار دارد که در برابر ضربه‌ها و فشارها از او محافظت می‌کند.
بنابراین، حتی اگر اسپرم در واژن تخلیه شود، نمی‌تواند از سد دهانه رحم عبور کرده و به جنین آسیبی برساند.
تأثیر پروستاگلاندین‌های موجود در مایع منی
مایع منی علاوه بر اسپرم، حاوی موادی به نام پروستاگلاندین‌ها است. پروستاگلاندین‌ها ترکیباتی شبیه هورمون‌ها هستند که می‌توانند در بدن زن تأثیراتی ایجاد کنند. در زمینه بارداری، پروستاگلاندین‌ها می‌توانند باعث موارد زیر شوند:
- انقباضات خفیف رحم: پروستاگلاندین‌ها می‌توانند باعث تحریک عضلات رحم و ایجاد انقباضات خفیفی شوند.
- نرم شدن دهانه رحم: در هفته‌های پایانی بارداری، پروستاگلاندین‌ها ممکن است به نرم شدن و آماده شدن دهانه رحم برای زایمان کمک کنند.
با این حال، در یک بارداری سالم و کم‌خطر، مقدار پروستاگلاندین موجود در مایع منی معمولاً برای القای زایمان زودرس (قبل از هفته ۳۷) کافی نیست و انقباضات ناشی از آن اغلب خفیف، نامنظم و گذرا هستند و خطرناک محسوب نمی‌شوند. در واقع، گاهی در هفته‌های پایانی بارداری، نزدیکی و انزال در واژن ممکن است به عنوان یک روش طبیعی برای کمک به شروع دردهای زایمان توصیه شود.
چه زمانی ریختن اسپرم ممکن است نیاز به احتیاط داشته باشد؟ (موارد خاص)
اگرچه ریختن اسپرم در واژن در بارداری سالم ایمن است، اما در برخی شرایط پزشکی خاص، پزشک یا ماما ممکن است توصیه کنند که از انزال در واژن پرهیز شود. این شرایط همان مواردی هستند که معمولاً نزدیکی کامل در آن‌ها منع می‌شود و عمدتاً به دلیل نگرانی از تحریک احتمالی رحم توسط پروستاگلاندین‌ها یا کاهش خطر عفونت در شرایط آسیب‌پذیر است:
- سابقه زایمان زودرس در بارداری‌های قبلی: اگر رحم مستعد انقباضات زودرس باشد.
- نارسا بودن دهانه رحم یا کوتاه بودن طول سرویکس: در این شرایط، هرگونه تحریک احتمالی دهانه رحم ممکن است خطرناک تلقی شود.
- خونریزی واژینال بی‌دلیل در دوران بارداری.
- سابقه پارگی زودرس کیسه آب.
- جفت سرراهی یا جفت پایین.
در این موارد خاص، پزشک با توجه به وضعیت دقیق شما، ممکن است توصیه به پرهیز از نزدیکی یا حداقل پرهیز از انزال در واژن را داشته باشد.
تمایز بین تأثیر مایع منی و خطر عفونت‌های مقاربتی (STIs)
نکته بسیار مهمی که نباید فراموش کرد، خطر انتقال عفونت‌های مقاربتی (STIs) از طریق رابطه جنسی است. اگر مرد دارای عفونت مقاربتی باشد، این عفونت می‌تواند از طریق مایعات جنسی (منی، مایع پیشاب) به زن منتقل شده و در دوران بارداری هم برای مادر و هم برای جنین خطرناک باشد. مشکلات بارداری مانند زایمان زودرس، وزن کم هنگام تولد، و عفونت در نوزاد پس از تولد می‌توانند با برخی STIs مرتبط باشند. بنابراین، اگر از وضعیت سلامت جنسی شریک خود اطمینان ندارید، استفاده از کاندوم در طول بارداری (که مانع انتقال مایعات جنسی و همچنین اسپرم می‌شود) توصیه می‌شود، صرف نظر از اینکه بارداری پرخطر باشد یا خیر.
اهمیت مشورت با پزشک یا ماما
با توجه به اینکه وضعیت هر بارداری منحصر به فرد است، همیشه بهترین کار این است که در مورد برقراری رابطه زناشویی و ریختن اسپرم در واژن در دوران بارداری با پزشک یا مامای خود مشورت کنید. آن‌ها با آگاهی کامل از سوابق پزشکی و وضعیت فعلی بارداری شما می‌توانند دقیق‌ترین و ایمن‌ترین توصیه را ارائه دهند و به تمام پرسش‌ها و نگرانی‌های شما پاسخ دهند.
نتیجه‌گیری
در یک بارداری سالم و بدون عارضه، ریختن اسپرم (مایع منی) در واژن بی‌خطر است و به جنین آسیب نمی‌رساند. جنین به خوبی در رحم توسط سد دهانه رحم، دیواره رحم و کیسه آمنیوتیک محافظت می‌شود و اسپرم نمی‌تواند به آن برسد. پروستاگلاندین‌های موجود در مایع منی می‌توانند باعث انقباضات خفیف رحم شوند، اما این انقباضات در بارداری سالم معمولاً خطرناک نیستند. با این حال، در شرایط پرخطر خاص پزشکی، ممکن است پزشک توصیه به پرهیز از انزال در واژن داشته باشد. خطر عفونت‌های مقاربتی از طریق رابطه جنسی نیز یک مسئله جداگانه است که باید مورد توجه قرار گیرد. برای اطمینان کامل و دریافت راهنمایی متناسب با وضعیت بارداری خود، حتماً با پزشک یا مامای معالجتان مشورت نمایید.